آرماتور چیست؟

به انواع میلگرد یا مقاطع فولادی که از میلگرد ساخته شده‌اند، مانند خاموت و سنجاقک، آرماتور می‌گویند. آرماتورها در قسمت‌های گوناگونی از ساختمان به کار می‌روند و کاربرد اصلی‌شان افزایش استحکام و مقاومت سازه است.

میلگرد یکی از پرکاربرد ترین مقاطع فولادی در بازار آهن آلات کشور است و عموما به منظور افزایش استحکام کششی بتن مورد استفاده قرار میگیرد. در وب سایت اصفهان آهن انواع میلگرد آجدار ، میلگرد ساده ، میلگرد کلاف آجدار و کلاف ساده تولید شده توسط کارخانه های مطرح کشور بدون واسطه به فروش میرسد.

به فرآیند درگیر کردن بتن با میلگرد و مقاطع فولادی تولیدشده از میلگرد، آرماتور بندی می‌گویند. بتن مقاومت مطلوبی در برابر انواع ضربه‌های احتمالی دارد، اما یک عیب اساسی باعث می‌شود که به میلگردها نیاز پیدا کند.

بتن مقاومت و استحکام کششی بسیار کمی دارد؛ در نتیجه اگر به تنهایی در سازه‌ها به کار برود، بر اثر تکان‌های ناگهانی در زمان وقوع حوادثی مانند زلزله، به راحتی فروخواهد ریخت. میلگرد یک مقاومت کششی مطلوب به بتن می‌دهد و ضعف‌های مقاومتی آن را جبران می‌کند.

پس آرماتور بندی یعنی استفاده از مقاطع فولادی گوناگون در کنار بتن و درگیر کردن این دو مصالح ساختمانی با یکدیگر و رسیدن به یک مقاومت کششی مطلوب.

از چه مقاطع فولادی‌ در آرماتور بندی استفاده می‌شود؟

از میلگردها یا مقاطع فولادی ساخته‌شده با میلگرد در آرماتوربندی استفاده می‌شود. میلگرد در گریدهای گوناگونی تولید و عرضه می‌شود، در نتیجه باید بصورت دقیق بدانیم که کدام یک از گریدهای میلگرد در آرماتوربندی مورد استفاده قرار می‌گیرند و از کدام کارخانه تولید میلگرد باید تهیه کنید. در ادامه، مهم‌ترین مقاطع فولادی در آرماتوربندی ساختمان‌ها را بررسی می‌کنیم:

میلگرد گرید A1:
این میلگردها ظاهری بدون آج و سطحی صیقلی دارند. میلگردهای A1 قابلیت انعطاف‌پذیری بسیار مطلوبی دارند و به همین سبب، کاربردهای ویژه‌ای در ساختمان‌سازی دارند.

میلگرد A2:
این میلگرد با آج‌هایی به شکل مارپیچ تولید می‌شود. میلگرد A2 به سبب آج‌هایش، درگیری بیشتری با بتن ایجاد می‌کند و گزینه مناسبی برای استفاده در آرماتور بندی است.

میلگرد A3:
میلگرد A3 با نام میلگرد آجدار جناغی نیز مشهور است. میلگرد آجدار جناغی مقاومت کششی بیشتری نسبت به دو گرید قبلی میلگرد دارد. همچنین به سبب وجود مقادیر کربن موجود در این میلگرد، شکل کلی آن سخت و ترد است.

میلگرد A4:
میلگرد A4 با آج‌هایی مرکب تولید می‌شوند. این میلگرد براساس ویژگی‌های شیمیایی و ویژگی‌های ساخت، استحکام کششی بیشتری نسبت به سایر میلگردها دارد. از میلگرد A4 در ساخت سازه‌های سنگین بسیار استفاده می‌شود.

خاموت:
با برش و خم‌کاری میلگردهای آجدار، خاموت ساخته می‌شود. این میلگرد برای پیش‌گیری از بهم‌ریختگی آرماتورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. خاموت از افزایش و پیش‌روی ترک‌ها هم جلوگیری می‌کند.

سنجاقی :
سنجاقی، مقاومت برشی خاموت‌های استفاده‌شده را در سطح مطلوبی افزایش می‌دهد و یک اتصال ایمن در میان خاموت‌ها و میلگردهای طولی ایجاد می‌کند. سنجاقی نیز از میلگردهای آجدار ساخته می‌شود.

ادکا:
این نوع از آرماتور کاربرد گسترده‌ای در تحمل و کنترل نیروی برشی موجود و حفظ و تحمل لنگرهای منفی اسکلت در تکیه‌گاه‌های تیرآهن دارد. گفتنی است که از ادکا در سقف‌های تیرچه بلوک به وفور استفاده می‌شود.

رکابی:
از رکابی برای نگه داشتن میلگردهای طولی و عمودی در یک امتداد معین استفاده می‌شود. رکابی ظاهری شبیه به خاموت دارد، با این تفاوت که دو سر رکابی باز است ولی دو سر خاموت با خم‌کاری به شکل دیگری قرار گرفته است.

خرک:
از خرک برای آرماتوربندی داخل قالب استفاده می‌شود. به این شکل که در بتن ریزی‌های کف سازه و فوندانسیون آن، دو شبکه متوالی افقی با یک فاصله خاص از یکدیگر قرار می‌گیرند.

آرماتور بندی چه مزیت‌ها و خواصی دارد؟
همان طور که گفته شد، مهم‌ترین مزیت آرماتور و آرماتور بندی، افزایش توان کششی بتن‌های ساختمانی است. موارد زیر، سایر مزیت‌های آرماتور و آرماتور بندی محسوب می‌شود:

• پیشگیری از انواع انحراف یا نشست ساختمانی در مقایسه با حالت عادی آن
• بهبود شکل‌پذیری بتن‌ها
• کاهش هزینه‌های ساخت
• افزایش مقاومت سازه در برابر آتش‌سوزی و سیل
• افزایش قدرت فشرده و تراکم بتن، در مقام مقایسه با مصالح ساختمانی دیگر
• افزایش پایداری سازه‌ها و ساختمان‌های کوچک و بزرگ

برای استفاده از همه قابلیت‌های میلگرد در ساختمان‌سازی، حتما باید از ابعاد صحیح آرماتور استفاده کنید. میلگردها در قطرها و ابعاد گوناگونی تولید می‌شوند و هر قطر، مخصوص به ساخت نوع خاصی از ساختمان است.

به عنوان نمونه، از میلگردهایی با قطر بیشتر از 14 میلی‌متر در ساخت سازه‌های سنگین و از میلگردهایی با قطر کمتر از 14 میلی‌متر در ساخت ساختمان‌های معمولی استفاده می‌شود.

آرماتوربندی با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
پس از طراحی ساختمان نقشه، تعیین میلگرد مورد نیاز و تهیه میلگردها و برش‌کاری و خم‌کاری هرکدام، نوبت به قراردادن آرماتورها در کنار یکدیگر می‌رسد؛ از دو روش اساسی برای انجام این فرآیند استفاده می‌شود.

روش ضربدری:
این روش بسیار ساده است. میلگردها را به شکل ضربدر در کنار هم قرار می‌دهند و با سیم مفتول آن‌ها را محکم می‌کنند.

روش اتصال از کنار:
در این روش، میلگردها در کنار هم قرار می‌گیرند و سیم مفتول از زیر یک میلگرد عبور می‌کند و از کنار آن باز می‌گردد تا با ایجاد یک چرخش با سیم مفتولی، میلگردها محکم شوند.

پس از پایان فرایند بستن میلگردها، نوبت به بررس و چک‌آپ نهایی می‌رسد. پس از چک‌آپ، قالب‌ها قرار می‌گیرند و فرایند بتن‌ریزی آغاز می‌شود.
خم‌کاری آرماتور چگونه انجام می‌شود؟

بسیاری از آرماتورها مانند رکابی، خاموت، سنجاقی و خرک با خم‌کاری میلگردهای آجدار یا بدون آج تولید می‌شوند. ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که فرآیند خم‌کاری این میلگردها چگونه انجام می‌شود؟

میلگردهایی که قطری کمتر از 12 میلی‌متر دارند، معمولا بصورت دستی خم می‌شوند؛ برای خم کردن میلگرد بصورت دستی، از ابزاری مانند صفحه خم‌کاری و آچار خم‌کاری استفاده می‌شود.

همچنین برای خم‌کاری میلگردهای قطورتر از دستگاه‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی خم میلگرد استفاده می‌شود؛ جالب است بدانید که برخی از دستگاه‌های خم‌کاری میلگرد قابل‌جابجایی هستند و معمولا بر سر پروژه‌های عمرانی آورده می‌شوند. همراه با این دستگاه‌ها یک اپراتور هم حضور دارد که میلگردها را با رعایت استانداردها و بصورت اصولی خم می‌کند.

در آرماتور بندی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
در این بخش، قصد داریم نکاتی را به شما بیاموزیم که با رعایت آن‌ها، می‌توانید فرآیند آرماتوربندی را به نحو بهتری پیش ببرید؛ این نکات، شامل موارد زیر می‌شود:

• آرماتورهای به‌کار رفته در بتن باید یک فاصله معین با سطح قالب‌بندی داشته باشند. این مسئله به درگیری بیشتر بتن و آرماتور کمک می‌کند؛ این نکته از زنگ‌زدگی آرماتور نیز تا حدود زیادی جلوگیری خواهد کرد.
• به هیچ‌عنوان آرماتورها را در دمای محیطی کمتر از پنج درجه سانتی‌گراد خم نکنید؛ همچنین به خاطر داشته باشید که هرگز نباید آرماتورهای خم‌شده را باز کنید تا محصولات جدیدتری تولید کنید. استفاده از آرماتورهای دست دوم، قابلیت‌های منحصر به فرد میلگرد را تا حدود زیادی از بین می‌برد.
• پیش از استفاده از آرماتورها باید آن‌ها را بصورت دقیق شستشو دهید؛ بدیهی است که استفاده از آرماتورهای اکسید شده و آرماتورهای آمیخته با روغن بایست پرهیز کرد.
• آرماتورها حتما باید با تیغه‌ها و قیچی‌های مخصوصی برش بخورند؛ متاسفانه برخی از تکنسین‌های ساختمانی، آرماتورها را با دستگاه‌های دیگر برش می‌زنند که کار اشتباهی است.
• هرگز در فرایند خم‌کاری آرماتورها از چکش‌کاری استفاده نکنید.

اتصالات آرماتوربندی شامل چه مواردی می‌شود؟

از چهار نوع وصله گوناگون برای اتصال انواع آرماتورها استفاده می‌شود:

وصله پوششی:
از این وصله در عمده سازه‌های بتنی بهره می‌برند، تا جایی‌که می‌توانیم بگوییم وصله پوششی، پرکاربردترین اتصالات در آرماتوربندی است.

وصله جوششی:

از دو روش جوش الکتریکی تماسی و جوش الکتریکی در روش وصله جوششی استفاده می‌شود.

وصله مکانیکی:

کوپلرها که با عنوان وصله‌های مکانیکی نیز معروف هستند، برای قرار دادن قطعه‌های آرماتور در یک راستا و بدون عدول از نقطه مرکزی، استفاده می‌شود.

وصله اتکایی:

از این وصله فقط برای اتصال میلگردهای زیر فشار که با قطر 25 میلی‌متر تولید می‌شوند، استفاده می‌شود.

لیست کاملی از وصله های آرماتوربندی را می توانید در این صفحه پیدا کنید.

سخن پایانی
آرماتور به مقاطع فولادی خاصی گفته می‌شود که در فرایند آرماتوربندی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آرماتور بندی بوسیله مقاطع فولادی گوناگون انجام می‌شود؛ این مقاطع انواع گوناگونی دارد. انواع میلگرد گرید A1 تا A4، خاموت، رکابی، سنجاقی و خرک جزو مقاطع فولادی موجود در آرماتور می‌توان نام برد. خاموت یکی از انواع پرکاربرد آرماتورهاست که شکل ظاهری و خواص شیمیایی مختص به خود را دارد